İŞ CİNAYETLERİ CAN ALMAYA DEVAM EDİYOR

MMO 6 Temmuz 2021, Salı

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener, “İş Cinayetleri Can Almaya Devam Ediyor. Makina Mühendisi Emre Şimşek ve İş Cinayetlerinde Kaybettiğimiz Emekçileri Unutmayacak, Unutturmayacağız” başlıklı bir basın açıklama yaptı.

İş Cinayetleri Can Almaya Devam Ediyor

Makina Mühendisi Emre Şimşek ve İş Cinayetlerinde Kaybettiğimiz Emekçileri Unutmayacak, Unutturmayacağız

26 Haziran 2021 tarihinde Bilecik Osmaneli’nde atık madeni yağları işleyerek baz yağ üretimi yapan bir fabrikanın kızgın yağ kazanındaki patlama sonucu kazan kapağının fırlamasıyla ağır yaralanan, Trabzon Şubemizin Üyesi Makina Mühendisi Emre Şimşek kurtarılamayarak 3 Temmuz 2021 tarihinde hayatını kaybetti. Meslektaşımızın ailesi ve yakınlarına başsağlığı ve sabırlar diliyoruz.

Öncelikle belirtmeliyiz, “iş kazaları” ve cinayetleri azalmıyor artıyor, denetimsizlik ve cezasızlık da kangren bir sorun olarak sürüyor. İş cinayetlerinde işçiler, mühendisler, mimarlar, iş güvenliği uzmanları hayatlarını kaybediyor. İSİG Meclisi raporlarına göre, 2020 yılında en az 2 bin 427, 2021 yılının ilk beş ayında en az 972 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti.

Açılan davalarda verilen cezalar vicdanları sızlatıcı nitelikte. 301 işçinin hayatını kaybettiği “Soma Davası”nda bile sadece 20 yıl hapis cezası verildi. Birçok davada verilen cezalar para cezasına çevriliyor. Örneğin Harita Mühendisi Gülseren Yurttaş’ın hayatını kaybettiği iş kazası ile ilgili ceza davasında verilen karar 18 bin 200 TL para cezasına çevrildi.

İşyerleri denetlenmiyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın verilerine göre Türkiye’de 1 milyon 879 bin 771 işyeri bulunmaktadır. Ancak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığı 2019 yılı faaliyet raporunda yer alan bilgilere göre, 2019 yılında iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılan toplam teftiş sayısı 3 bin 88’dir. Yani her bin işyerinden yalnızca 1,6’sı denetlenmiştir.

2012 yılında çıkartılan 6331 sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu ve ilgili ikincil düzenlemeler, iş kazalarını önleyecek mantıktan yoksundur. Çünkü işçi sağlığı ve iş güvenliği (İSİG) taşeron firma anlayışı ile Ortak Sağlık Güvenlik Birimlerine (OSGB) devredilmiştir. Kâr/zarar, piyasa mantığı ile çalışan OSGB sistemi ile iş kazalarının önlenemeyeceğini, 6331 sayılı kanun yürürlüğe girmeden önce ve sonra hep söyledik. Bu sistemde ısrar etmek, işyerlerinin denetlenmemesine, idari ceza uygulanmamasına, yargılamalarda iç sızlatan hafif cezalar veya para cezaları verilmesine ve cinayetlere göz yummak anlamına gelmektedir.

Yıllardır söylediklerimizi ısrarla yinelemeyi ve konunun takipçisi olmayı sürdüreceğiz:

  • İSİG ile ilgili ulusal politikaların oluşturulması, kararların alınması ve işyerlerinde denetim, diğer sosyal tarafların görüşleri önemsenmeden tek başına Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB) tarafından yapılmaktadır. Gelinen nokta göstermektedir ki doğru kararlar alınmamakta, istenen uygulamalar hayata geçirilememektedir. Sendikalar, üniversiteler, TMMOB, TTB, ÇSGB ve Sağlık Bakanlığı’nın katılımı ile idari ve mali yönden bağımsız, çoğunluğunu emek örgütlerinin oluşturduğu ulusal bir enstitü oluşturulmalıdır. Enstitü; politikaların oluşturulması, kararların alınması ve işyerlerinde denetim görevlerini yerine getirmelidir.
  • Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile işlevsizleştirilip neredeyse ortadan kaldırılan “Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Konseyi” hükümet ve işveren ağırlıklı bir yapıdan çıkarılmalı, konseyde çalışanlar, çalışan örgütleri, meslek örgütleri ağırlıklı ve çalışır hale getirilmeli, kararları tavsiye niteliğinden çıkarılmalıdır.
  • İş Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ve diğer düzenlemeler işverenlerin çıkarları doğrultusunda şekillendirilmiştir. Esnek ve kuralsız çalışmayı, geçici iş ilişkisini, taşeronlaştırmayı yasal hale getiren, İSİG'i işveren yükümlülüğü olarak görmeyen ve örgütlülüğün önüne engeller koyan mevzuat iptal edilmelidir. İSİG Enstitüsü’nün oluşumundan sonra, konunun taraflarının katılımı ile tüm mevzuat ve denetim mekanizması yeniden düzenlenmelidir.
  • İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Türk Ceza Kanunu yeniden düzenlenmelidir, İSİG’in sağlanmasının işveren yükümlülüğü olduğu gerçeğinden hareketle iş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin “rehber-danışman” olduğu, dolayısı ile kazalar ve meslek hastalıklarından ötürü yalnızca işverenler/işveren vekilleri yargılanmalıdır.
  • Kamu kuruluşlarında ve 50’nin altında çalışanın olduğu az tehlikeli işyerlerinde, uzman ve hekim çalıştırılması uygulamasının sürekli ötelenmesi, İSİG'in önemsenmemesi sonucunu doğurmuştur. Bu işyerlerinde uzman ve hekim çalıştırılmasına hemen başlanılmalıdır. 50'den fazla çalışanın bulunduğu sanayi işletmelerinde "tam zamanlı" iş güvenliği uzmanı çalıştırılması zorunlu hale getirilmelidir.
  • İşyerleri İSİG yönünden denetlenmelidir. Denetimler sonucunda İSİG yönünden tespit edilen eksiklikler için, mutlaka etkili idari para cezaları uygulanmalıdır.
  • Her yıl binlerce emekçinin hayatını kaybettiği ancak bir tanesinin bile kayıtlara meslek hastalığı olarak geçmediği meslek hastalıklarının tespit ve kayıt altına alınması için kararlı ve ısrarcı olunmalıdır.

Önceki yıllarda meydana gelen iş kazalarında hayatını kaybeden Gülseren Yurttaş, Korkut Küçükcan, Serkan Türkoğlu, Sevcan Demirel, Ayhan Demir, Hüsnü Ağca, Erdoğan Alayoğlu, Orhan Özer, Haluk Bilge ve geçen hafta sonu yitirdiğimiz Emre Şimşek nezdinde iş kazalarında hayatını kaybeden, emekçi, mühendis, mimarları saygı ile anıyoruz. Emre Şimşek’in ölümüne neden olan olayın sorumlularının tespiti ve cezalandırılması konusunda ısrarcı olacağımızın bilinmesini istiyoruz.

YUNUS YENER

TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKAN