Zamların Sonu Gelmiyor: Elektriğe Yapılan Zamdan Bir Ay Sonra Bir Zam da Doğal Gaza Yapıldı

BOTAŞ’ın Doğal Gaz Satış Fiyatları, 2017 Sonuna Göre Konutlarda ve Küçük Sanayi Kuruluşlarında Yüzde 29,5; Büyük Sanayi Kuruluşlarında Yüzde 118,3; Elektrik Üretimi İçin Yakıt Olarak Doğalgaz Kullanan Santrallerde Yüzde 116,1 Oranında Arttı

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak, 13.08.2018, 03.09.2018, 18.10.2018 ve 26.02.2019 tarihlerinde Odamız Enerji Çalışma Grubu tarafından hazırlanan, elektrik ve doğal gaz fiyatlarını ve fiyat artışlarını irdeleyen Oda Raporlarını kamuoyu ile paylaşmıştık. Son olarak 2019 Temmuz ayı başında elektrik fiyatlarında yapılan artışlar sonrasında, 17.07.2019 tarihinde “2019 Temmuz Ayı İtibarı ile Elektrik ve Doğalgaz Fiyatları, Tarife Uygulamaları, Maliyetleri Artıran Etkenler ve Yapılması Gerekenler Üzerine” güncel Oda Raporunu kamuoyuna sunmuş ve elektrik ve doğalgaz fiyatlarında yeni zamların gündemde olduğunu belirtmiştik.

Nitekim Temmuz ayının son günü, gece geç saatlerde doğal gaz fiyatlarına yapılan zam açıklandı. Elektrik üretimi için kullanılan doğalgaz fiyatı sabit kalırken, doğal gaz fiyatları konutlar ve yıllık tüketimi 300.000 m³’ün altındaki sanayi için yüzde 14,97 oranında, yıllık tüketimi 300.000 m³’ü aşan sanayi, OSB’ler ve CNG müşterileri için yüzde 13,73 oranında artırıldı.

2018 yılı Nisan, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında yapılan zamlardan sonra. 2019 başında, doğalgaz satış fiyatlarında, konutlara ve küçük sanayi kuruluşlarına yüzde 10, elektrik üretim tesislerine yüzde 8,8 indirim yapılmıştı. 01.07.2019’da ise elektrik üretimi için satılan doğal gazın fiyatı yüzde 6.45 oranında artırılmıştı.

01.08.2019’da yapılan zam sonrasında, değişik tüketici grupları için geçerli gaz fiyatları ve 2017 sonuna göre fiyat artış oranları aşağıdaki 1 no’lu tabloda gösterilmiştir.

Tablo 1: BOTAŞ Doğal Gaz Satış Fiyatları (TL/m³) ve

2017 Aralık-2019Ağustos Dönemi Artış Oranı

BOTAŞ’ın Ağustos 2019 itibarıyla doğal gaz satış fiyatları, 2017 sonuna göre konutlarda ve küçük sanayi kuruluşlarında yüzde 29,5; büyük sanayi kuruluşlarında yüzde 118,3; elektrik üretimi için yakıt olarak doğalgaz kullanan santrallerde yüzde 116,1 oranında artmıştır. Doğalgaz satış fiyatlarında sürdürülmekte olan sübvansiyon, elektrik üretim tesislerinde önemli ölçüde, büyük sanayi kuruluşlarında kısmen kaldırılmıştır.

Odamız, uzun süredir enerji yoksulları ve yoksunlarına, çağdaş yaşam koşullarını sağlayacak miktarda ücretsiz elektrik ve doğalgazın kamu tarafından temin edilmesini savunagelmiştir. Toplum yararını gözeten bu önermemizi, siyasi iktidar yakın zamana kadar yok saymış, yanıt vermemiş, adeta kulaklarını tıkamıştı.

Ankara’da Başkent Gaz’ın Ağustos 2019’da konutlar için doğal gaz satış fiyatı KDV dâhil 1.6528 TL/m³’tür. Bireysel ısınmada konut başı doğal gaz tüketimi Ankara için yıllık 1500 m³, aylık ortalama 125 m³’tür. Bu durumda, bir ailenin Ağustos 2019’da ödeyeceği doğal gaz bedeli 206,60 TL’dir. Aylık su tüketimini 10 m³, yine Ankara ASKİ konut fiyatı olan 9.48 TL/m³ veri alındığında aylık su faturası 94,80 TL olmaktadır. Aylık elektrik, doğal gaz ve su fatura bedelleri toplamı ise, Temmuz 2019’a göre yüzde 5,47’lik bir artışla 443,57 TL’ye yükselmektedir ve bu tutar asgari ücretin beşte birinden fazladır (yüzde 21,96).

Tablo 2: Aylık Elektrik, Doğal Gaz, Su Ödemelerinin Asgari Ücret İçindeki Payı

(Temmuz 2019, Ankara)

Bütün bu verilerin gösterdiği enerji yoksulluğu ve yoksunluğunun ciddi bir sorun olduğudur. Bu sorunu çözme yönünde:

• Elektrik yardımının kapsamının genişletilmesi,

• Kömür yardımı yerine doğal gaz desteğinin sağlanması,

• Yerel yönetimlerin düşük gelir gruplarına ücretsiz su desteği vermesi,

• Temel bir ihtiyaç olan doğalgazın fiyatları üzerindeki KDV’nin yüzde 18’den yüzde 1’e düşürülmesi, ÖTV’nin kaldırılması,

• Kamusal kaynaklardan sağlanan bu desteklerin kötüye kullanımını önlemek için uygulamanın toplum çıkarları gözetilerek denetlenmesi gerekmektedir.

Günümüzde yaşamı idame ettirmek için vazgeçilmez olan elektrik, doğal gaz gibi enerji kaynaklarının nihai tüketiciye yeterli, kesintisiz ve ödenebilir koşullarda sunulması için, öncelikle sektörde toplumsal yararı gözeten, bütünleşik politikaların ve uygulamaların yaşama geçmesi, enerji yatırımlarının; tüketiciye, çevreye ve ekonomiye gereksiz yükler getirmeyecek şekilde, toplum çıkarlarını gözeten kamusal bir planlama dâhilinde yapılması gerekmektedir. Bu temel gereklilikler yerine getirilmediği takdirde nihai tüketicinin doğrudan ya da dolaylı olarak karşı karşıya kalacağı zararları bütünüyle önlemek mümkün olamayacaktır.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı