Okul Servisleri İçin Uyarı: “Tahribatsız Muayene”, “Dur” Kriteri ve “Hız Kesici” Olmalıdır”

Sevgili velilerimizi, öğrencilerimizi ve kamuoyunu önemli bir konuda bilgilendirmek istiyoruz. Sorunlarla dolu bir eğitim yılına başladığımızı biliyoruz. Tüm öğrenci ve çocuklarımıza başarılı, daha az sorunlu, kazasız belasız bir dönem diliyoruz. Bizce eğitim ve öğretim, kamusal bir görevdir ve savunulmalıdır. Bu çerçevede temel eğitim ve öncesi ücretsiz olmalı, kamu eliyle düzenlenmeli ve kontrol edilmelidir. Bu, sosyal devlet anlayışının temel unsurlarındandır. Şu an için en önemli konulardan biri de öğrencinin/çocuğun eğitim alanına erişimi/ulaşımıdır. Bu nedenle Türkiye genelinde yüz binlerce okul servis aracı 9 Eylül’de yeniden yollara çıkacak. Ancak okul servisleriyle ilgili en önemli gündem olan güvenlik, mevzuat ve denetim eksikleri bulunmaktadır ve bunlar mutlaka kamusal denetim yaklaşımıyla giderilmelidir.

Okul öncesi eğitim ve zorunlu eğitim kapsamında bulunan öğrenciler ile kreş, gündüz bakımevleri ve çocuk kulüplerine devam eden çocukların güvenli ulaşımı için en son 25.10.2017 tarihinde yürürlükten kaldırılarak yeniden yayımlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği’ne göre; okul servislerinde araç takip sistemi, 3 noktalı emniyet kemeri ve sensörlü koltuk bulundurmak zorunlu tutulmuşken, 27.07.2019 tarihinde yapılan ikinci revizyondaki değişiklikle sensörlü koltuk kriteri “mali sebeplerden dolayı” ve her üç güvenlik önlemi de 03.09.2020 tarihine ertelenmiştir.

Oysa ülkemizde sadece okul servis araçları nezdinde her yıl meydana gelen trafik kazaları ve ihmallerle birçok çocuğumuz hayatını kaybetmekte, yaralanmakta veya sakat kalmaktadır. Okul servislerinde yaşanan kaza ve ihmallerin önüne geçmek ve en aza indirmek üzere yasal zorunluluk olarak getirilen araç takip sistemi, 3 noktalı emniyet kemeri ve sensörlü koltuk şartları, çocuklarımızın can güvenliği göz ardı edilerek ticari bir yaklaşım ile bir yıl daha ertelenmesi yanlıştır ve bir an önce yanlış düzeltilmelidir. Araçların tadili için ihtiyaç halinde İDARE destek vermeli ve bu iş KDV’den muaf olmalıdır.

Kamusal bir alan olan toplu taşımacılıkta kullanılan her türlü araçta standart dışı mevzuata aykırı güvenlik seviyesini düşürücü hiçbir müdahale olmamalıdır. Araçta bakım ve parça değişimi yetkili servisler eliyle ve sistem takip edilebilir olmalıdır. Ayrıca bu araçlar normal teknik muayenenin yanında yaşına bağlı olarak daha kısa periyotlarda yetkili yapılar eliyle bu alanda yetişmiş belgeli teknik elemanlarca daha detaylı teknik muayeneden geçirilmelidir.

Türkiye’de devreye girişi ertelenen yeni okul servisi mevzuatı yüksek güvenlikli bir okul aracını tanımlamaktadır. Ancak yukarıdaki bilgilerin ışığında tamamlayıcı üç noktanın önemine dikkat çekmek gerekiyor: “DUR” uyarı işareti: ne yazık ki Türkiye’deki araçlarda yetersizdir. İkinci olarak “DUR” uyarısını gören diğer araçların belli bir mesafede durması ve okul aracını asla geçmemesi gerekmektedir. Bununla ilgili yüksek ve caydırıcı cezai yaptırım uygulanmalıdır. Bunun için okul servis araçlarındaki dış mekân kamera sistemi takip edilerek ceza kesilebilir. çok hayatî olan üçüncü bir nokta ise okul servislerinde devreye alınacak bu karmaşık düzeneğin periyodik denetiminde bağımsız ve etkin bir teknik denetim uygulanmalıdır. Bu altyapı sayesinde “otobüs yangın algılama” ve damperli kamyon “hareket sırasında damper kaldırma iptal düzeneği”ni de denetlemek mümkün hale gelecektir.

TMMOB Makina Mühendisleri Odası olarak trafik kazalarının azaltılması, karayolu güvenliğinin geliştirilmesive can kayıplarının ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için İDARe ile her türlü işbirliği ve çalışmaya hazırız. Teknik esaslara ve standartlara uygun ek teknik denetimleri kamusal bir anlayışla yapmaya yetişmiş kadromuzla talip olduğumuzu bu vesileyle bir kez daha belirtiriz.

Çocuklarımızın güvenli ulaşımları için 27.07.2019 tarihinde yayınlanan Okul Servis Araçları Hizmet Yönetmeliği’nde de belirtilen ancak atıl kalan uyulması gereken kurallar ve diğer önerilerimiz aşağıda sıralanmıştır. 

• Okul servis araçlarının arkasında “OKUL TAŞITI” yazısı bulunması zorunludur. Servis araçların arkasında öğrencilerin iniş ve binişleri sırasında yakılmak üzere en az 30 cm çapında kırmızı ışık veren bir lamba ve bu lambanın yakılması halinde üzerinde siyah renkte büyük harflerle “DUR” yazısı okunacak şekilde olmalıdır.

• Okul servis araçlarının bakımları yetkili servislerce 6 ayda bir yapılmalı veServis hizmeti veren araçlar kanun ve yönetmeliklere uygun işaretler taşımalıdır.
• Can ve mal güvenliğini sağlamak amacı ile gerekli önlemler alınmalıdır. Bu kapsamda taşıtın cam ve pencereleri sabit olmalı, iç düzenlenmesinde yaralanmaya neden olabilecek demir aksam yumuşak bir madde ile kaplanmalıdır. Ayrıca bu araçlar temiz, bakımlı, güvenli durumda bulundurulmalı ve bakım ve onarımları altı ayda bir yetkili servislerde yapılmalı ve takip edilebilir olmalıdır. Araç Muayenesi yapılmamış okul servis araçlarının servise çıkmaları mümkün olmamalıdır.
• Servis araçlarının kapıları iniş ve binişlerde güvenli ve emniyetli olmalı ve kapıların hâkimiyeti sürücüde olmalıdır.
• Taşıtlarda her öğrenci için standarda uygun emniyet kemeri bulunmalı ve kullanımına dikkat edilmelidir. Servis için kullanılan taşıtlarda görüntü cihazları ve müzik sistemi taşıma hizmeti süresince kullanılmamalıdır.
• Gerektiği hallerde ilgili meslek odası, okul veya işyeri ve öğrenci velileriyle haberleşebilmek için araçlarda telsiz veya mobil telefon bulunmalıdır.
• Bu araçların teknik özellikleri ile yerleşim şeması araç içinde görülür bir yere asılmalıdır.
• Şoförler, öğrencilerin güvenli, rahat bir şekilde gideceği güzergâhta, kanun ve yönetmeliklere uygun olarak taşımakla yükümlüdürler. Şoförler, E sınıfı sürücü belgesi için 3 yıllık, B sınıfı sürücü belgesi için 5 yıllık tecrübe şartına uygun olmalıdır. Ayrıca şoförlerin hizmet sicillerinin temiz olmasına özen gösterilmeli ve kılık kıyafet yönetmeliklere uygun olmalı; bunların yanında, Mali Sorumluluk Sigortası yapılmalı, servis aracı kaza, trafik sıkışıklığı vb. gibi sorunlar yaşadığında veli, okul aile birliği ve diğer kişi ve kurumlarla mobil iletişimi sağlayacak şekilde donanımlı olmalıdır. Okul servis araçlarında görev yapan Rehber elemanları sorumlu ve yetkili oldukları işin niteliklerine sahip kişilerden seçilmelidir.Sürücü ve Rehber Elemanlar işlerinin gereğine uygun ek eğitim almalı ve belge sahibi olmalıdır.
• Yol üstü denetimler resmi olarak emniyet müdürlüklerince yapılmaktadır. Standart dışı ve yönetmeliklere uygun olmayan servis araçları çocuklarımızın can güvenliği için büyük tehdittir. Servis araçlarının bağlı bulundukları örgütler; kuruluş amaçlarının en temel maddesi olan güvenli ulaşımın sağlanması için alınan servis ücretlerinin doğruluğu da dâhil olmak üzere kendi tüm iç denetimlerine özen göstermelidirler. İllerde UKOME’lerin (Ulaşım Koordinasyon Müdürlükleri) açıkladıkları ücretlerin uygulanabilirliğini denetlemelidir. Başta okul yönetimi olmak üzere Okul Aile Birliği, okul yönetimi ve veliler, öğrencilerin, can ve mal güvenliği için otokontrolde kendilerini görevli görmeleri, çözümün ana kaynakları arasındadır. Servis araçlarının teknik muayenelerinin yapıldığı resmi birimler; en önemli denetim noktası olmanın verdiği görev ve sorumluluk bilinci ile davranmalıdır.
• Taşıtların cinsine göre Karayolları Trafik Yönetmeliğinin öngördüğü yıllık periyodik Araç Muayeneleri de yaptırılmış olmalıdır. Ayrıca ek detaylı araç muayeneleri bu konuda yetkili servisler tarafından ve eğitimli/belgeli personel tarafından yapılmalıdır.
• Medya kuruluşları sadece kazaların haberini veren değil, kazanın olmaması için en büyük çabayı gösteren taraf olmalıdır. MMO bu süreçte medyamıza her türlü teknik desteği verecektir.

Tüm halkımıza tekrar daha az sorunlu kazasız bir eğitim dönemi diliyor, bu alanı düzenlemekten sorumlu İDARE’yi bir an önce kamusal görevi ile kontrol işinin piyasaya bırakılamayacak bir faaliyet olduğu için mevzuatı acilen düzeltmeye ve düzenlemeye çağırıyoruz. Odamız bu süreçte her sorumluluğu üstlenmeye hazırdır.

Yunus Yener

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Başkanı