Bursa’da 1 Kasım akşamı Organize Sanayi Bölgesi’nde bulunan Karesi Tekstil’de çıkan yangın 2 gün sürmüş ve yoğun dumanlar kentte var olan hava kirliliğini daha da tetiklemişti. Sağlık açısından ortaya çıkan riskler konusunda yapılan uyarıların ardından bugün de Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Bursa İl Koordinasyon Kurulu, fabrikalarda çıkan yangınlar, nedenleri ve alınması gereken önlemler konsunda önemli açıklamalar ve uyarılarda bulundu. Binaların yangından korunma sisteminin olmadığı veya projeye uygun olmadığı belirtilen açıklamada, ” Önlem alınması için daha ne kadar maddi hasar ve can kaybı yaşanması gerekiyor” sorusu dile getirildi.
Bursa Akademik Odalar Birliği (BAOB) ortak salonunda gerçekleşen basın toplantısında açıklamayı, TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu Sekreteri Şirin Rodoplu Şimşek yaptı. Rodoplu Şimşek, sözlerine yangından etkilenen yurttaşlara geçmiş olsun dilekleri ile başladı.
“Fabrika yangınları emeği, sermayeyi ve doğaya tehdit ediyor”
Açıklamada, üretimin temel girdileri olan Emek-Kapital-Doğa açısından yangınların en tehlikeli çalışma yaşamı afetleri olduğu, can kayıpları, yaralanmalar ve duman etkileri ile emeği, kaybedilen maddi varlıklarla sermayeyi, etkileri ile de doğayı tehdit ettiği vurgulandı.
“Binalarda yangına karşı alınacak önlemlerin “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” ile düzenlendiğini hatırlatan Şirin Rodoplu Şimşek, binalarda yangına uygun tasarımsal özellikler ve mekanlar (kaçış merdivenleri, yangın holleri vs.) ile kullanılması zorunlu yapı malzemeleri, söndürme, algılama ve uyarı sistemleri, bu sistemler için gerekli bakım ve periyodik kontroller ile denetimlerin de yönetmeliğin ilgili maddelerinde düzenlendiğini söyledi.
Açıklamada, söz konusu yönetmelik ile, yapı ruhsatı vermeye yetkili merciler için; “yangın söndürme, algılama ve tahliye projelerinin ve uygulamalarının uygun olup olmadığının denetlemesi” zorunluluğu ile sigorta şirketlerine de, “yangına karşı sigorta ettirme talebi aldıkları binalarda, tesislerde ve işletmelerde, yönetmelik hükümlerine uyulup uyulmadığını kontrol etmek mecburiyeti” getirildiği vurgulandı.
Şirin Rodoplu Şimşek, şöyle konuştu:
“Ayrıca İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatında, işletme aşaması ile ilgili olarak da; İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde, ‘2.3.5. Yangın mekanik tesisatı, yangın algılama ve uyarı sistemleri tesisatları için periyodik kontrol esnasında tesisat projesi aranır. İşveren, projesi olmayan tesisatların 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe ve ilgili standartlara uygun projelendirmesini yaptırmak zorundadır. Yangın mekanik tesisatı, yangın algılama ve uyarı sistemleri tesisatlarının periyodik kontrollerinde tesisatın projesine uygunluğu ve projenin Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe ve ilgili standartlara uygunluğu değerlendirilir.’ denilmekle birlikte bu madde 31/12/2023 tarihinde yürürlüğe gireceği hükmü bulunmaktadır.“
Binaların yangından korunma sistemlerinin olmadığını, olsa bile projeye uygun olmadığını belirten Rodoplu Şimşek, “Daha ne kadar maddi hasar ve can kaybı yaşanması gerekiyor” diye sordu ve ekledi:
“Binaların yangından korunma sistemi yok veya projeye uygun değil”
“Kurumlarımızca gerçekleştirilen, çeşitli denetimlerde, binaların onaylı yangından korunma sistemi projesinin olmadığı veya olan projeye uygun imal edilmediği, Elektrik tesisatları ve yangın hol/merdivenlerinin Yönetmelik hükümlerine aykırı olduğu, elektrik tesisatının aşırı yüklenme sonucu elektrik akımını keserek yangın çıkmasını önleyen kaçak akım rölelerinin ise hiç tesis edilmediği gözlenmiştir.
“Daha ne kadar maddi hasar ve can kaybı yaşanması gerekiyor?
“Soruyoruz; yapılarda yangın önlemi almak ve sürekli kılmak için daha kaç yangın olması, ne kadar maddi hasarın gerçekleşmesi ve daha ne kadar canımızın kaybedilmesi gerekmektedir?”
Açıklama, Güvenli Kent -Güvenli Yaşam oluşturmak amacı ile kentin paydaşlarına yakın tarihlerde sunulan “Endüstriyel Yangın Ve Patlamalar Çalışma Grubu Raporu”nun içeriğinde bulunan uyarı ve öneriler hatırlatılarak sona erdi.
Sigorta şirketlerince, “yangına karşı sigorta ettirme talebi aldıkları binalarda, tesislerde ve işletmeleri denetleme” lerini teşvik edecek mekanizma geliştirilmeli, Yangin ve patlama uzmanlarının sigorta şirketlerince istihdam edilmesi sağlanmalıdır.
Özellikle binanın işletme ruhsatı alması sonrasında mekânın ve/veya firmanın faaliyet dönüşümleri, ancak İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamında gerçekleştirilen denetimlerde ortaya konulabilmektedir. Bu nedenle bu denetimlerin A tipi (tarafsız ve bağımsız) TURKAK tarafından akredite edilmiş kuruluşlarca gerçekleştirilmesi ve raporlanması sağlanmalıdır.
Kentimiz “Yangın Risk Haritası” Özellikle Tehlikeli Kimyasalların bulunduğu orta ve üst seviye riskli fabrikaların içerecek şekilde güncellenmeli, acil müdahale planları ve altlıkla hazırlanmalı, güncel tutulmalı ve bu çalışmalar, şeffaf olarak kamuoyu ile paylaşılmalıdır.
Elektrik Trafoları tesis edilen işletmelere İşletme Sorumlusu zorunluluğu getirilmelidir.
İşletmelerce, elektrik tesisatı kontrollerinin düzenli yapılması sağlanmalıdır. Yetersiz topraklama, sarkık kablolar, kolay alevlenir ya da yırtık izolasyon, bağlantıda gevşeklik, uygun tasarlanmamış sigorta, anahtar ile panolar, panolara giren/sizan toz, su ile yabancı maddeler vb. açısından tesisat, trafo ve enerji beslemesi düzenli olarak kontrol edilerek raporlanmalıdır.
Tesiste tüm çalışanların “Temel İş Sağlığı Güvenliği” düzenli olarak güncellenmeli ve çalışanlar, yangın önleyici öneriler sunan bilinç düzeyine çıkarılmaya çalışılmalıdır.
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik gereğince, işletmelerce Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlamalıdır. Karar verilen gerekli önlemlere bu dokümanın rehberlik etmesi sağlanmalıdır.
Kimyasal madde üreten ve kullanan işletmelerde 6269 Sayılı Kimya Mühendisliği ve Kimyagerlik Hakkındaki Kanuna uygun olarak Sorumlu/Mesul Müdür istihdam edilmelidir. Bakanlıklarca yapılan denetimlerde, aksi durumlar için yaptırım uygulanmalıdır.
Tehlikeli kimyasalların depolanması, üretimi ve işlenmesi aşamalarında her tür emisyon ve atık miktarlarının tespiti yapılmalı, can ve mal güvenliği açısından önem taşıyan Tehlikeli Kimyasal Maddeler Envanteri Kent bazında çıkarılıp güncel tutulmalıdır. Bunun bir adımı olarak, ilgili işletmeler için “Kimyasal Maddelerin Depo Denetim Raporu” yetkili mühendisler tarafından hazırlanması zorunlu hale getirilmelidir.
Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik gereğince endüstriyel kazaların Çevre, Şehircilik ve İklim Değişimi Bakanlığına bildirilmesi gerekmektedir; ancak, bu konuda kazalarla ilgili bilgi, kamuoyu ile paylaşılmamaktadır. Gelişmiş diğer ülkelerdekine benzer olarak özerk bir Kimyasal Kaza, Yangın ve Patlama Araştırma Kurumu oluşturulmalı; kaza ve yangınlardaki kök nedenler ve diğer istatistiki bilgi kamuoyu ile paylaşılmalıdır.